Myofasciale Triggerpoint Therapie

In de volksmond worden triggerpoints omschreven als ‘knopen’ in spieren. En knopen in spieren doen, zoals iedereen weet: Pijn! Maar waarom doen ze pijn? En waarom geven mensen vaak pijn aan op plekken waar het probleem niet zit? Dat is het mysterie van Myofasciale Triggerpoints.

– Pijn (op plaatsen elders dan waar het probleem zit = de afgeleide pijnpatronen);
– bewegingsbeperking in het betrokken gewricht;
– verlies van kracht en uithoudingsvermogen in de betrokken spieren;
– verlies van coordinatie en proprioceptie.

– Herhaalde beweging (b.v. muizen, ramen zemen, timmeren).
– Vermoeidheid;
– Trauma (van de trap vallen, maar ook sportblessure);
– Overbelasting (b.v. te zwaar, te lang iets doen);
– Houding;
– stress;
– (onderdrukte) emotie.

Normaalgesproken kan een spiervezel na een aanspanning gewoon weer ontspannen. Hierdoor blijft de spiervezel op de goede lengte. De spier ontvangt de informatie om aan te spannen en te ontspannen via een zenuw(vertakking). De zenuw is het instrument van de hersenen om een opdracht tot bewegen door te sturen als electrische impuls naar de spier. Via de aanhechting van de zenuw (synaps) op de spier wordt de electrische impuls omgezet in stofjes die een spier begrijpt om te gaan bewegen.

De ontstaansoorzaken die hierboven werden genoemd, kunnen er echter voor zorgen dat een spiervezel niet meer kan ontspannen, waardoor de spiercellen gaan samentrekken daar waar een zenuw vastzit gehecht. Hierdoor hopen de spiercellen van de betreffende spiervezel zich als het ware op en vormen de spierknoop: het myofasciale triggerpoint. Aan beide zijden van de knoop is een soort verharde streng in de spierlengte te voelen.

Deze ophoping van cellen verstoort de omgeving, het interne milieu van een spier, waardoor de doorbloeding in de spier beperkt wordt. Hierdoor ontstaat een zuurstof- en energietekort en de aanvoer van voedingsstoffen en afvoer van afvalstoffen worden eveneens beperkt. Daarnaast gaat men ervan uit dat ook de zenuwsynaps beschadigd en overbelast raakt door vrijkomende pijnsubstanties in dit gebied. Uw lichaam vertaalt dit door verhoogde spanning, stijfheid en pijn in de spier.

De pijn is in eerste instantie scherp, acuut en lokaal, maar wordt chronisch als er niet op tijd wordt ingegrepen. Bij langer aanhoudende pijn raakt het centrale zenuwstelsel zowel op spinaal (ruggenmerg) als supraspinaal niveau (hersenen) overprikkeld. Dit proces heet centrale sensitisatie. Dit vertaalt zich in die zogenoemde referred painzones, ofwel de specifieke afgeleide pijnpatronen, waar een actief Myofasciaal Triggerpoint zo bekend om staat.

In principe komt het erop neer dat de hersenen door de constante overprikkeling de pijn die ontstond op plaats A) door gaat sturen naar plaats B) of C) of misschien zelfs wel naar plaats D). Vaak gebeurt dit steeds een stukje verder de periferie in (naar de uiteinden van ons lichaam: armen, handen, benen, voeten en hoofd), waardoor niet alleen een zeurende pijn, maar ook een doof gevoel, tintelingen en bewegingsbeperking van een gewricht tot de mogelijkheden gaan behoren.

In principe komt het erop neer dat indien Myofasciale Triggerpoints tijdig worden opgemerkt ze zeker pijnlijk zullen zijn, maar geen afgeleide pijnpatronen geven. Dit worden Tender Points genoemd. Naarmate de tijd verstrijkt, neemt de overbelasting van de spier en de vermoeidheid toe en zal het afgeleide pijnpatroon zich gaan manifesteren. Dan heet een spierknoop een actief Myofasciaal Triggerpoint.

Een goed opgeleid, geoefend en getraind therapeut zal deze afgeleide pijnpatronen herkennen en daarop acteren. Daarnaast is er in de therapie aandacht voor factoren die Triggerpoints in stand kunnen houden. Deze kunnen gerelateerd zijn aan houding, beweging, medicatie en andere factoren zoals stress door werk, thuissituatie en voeding.

Het spierstelsel is het grootste orgaan van het menselijke lichaam en beslaat bijna 50 % van het lichaamsgewicht. Als niet uitgegaan wordt van de verschillende spierkoppen, – buiken, en andere onderverdelingen in de spier kan men uitgaan van ongeveer 200 paar spieren, dus een totaal van 400 spieren. In elk van deze spieren kunnen MTrP’s ontstaan, die op andere locaties pijn veroorzaken (referred pain), en zowel motorische, proprioceptieve als neurologische dysfuncties tot gevolg kunnen hebben.

Het klinische belang van MTrP’s is beschreven in literatuur voor acupuncturisten, anesthesisthen, chronische pijn-managers, tandartsen, huisartsen, gynaecologen, neurologen, orthopedisch chirurgen, kinderartsen, fysiotherapeuten, reumatologen en dierenartsen. Toch krijgen spieren, en MTrP’s in het bijzonder, weinig aandacht als belangrijkste bron van pijn en dysfunctie in het moderne medisch onderwijs en medische tekstboeken.
Spieren die contraheren staan dagelijks bloot aan ‘misbruik’, door een foutieve houding, repeterende handelingen en bewegingen en acuut trauma. Vaak echter gaat de aandacht van zorgverleners uit naar de botten, gewrichten, bursae en zenuwen terwijl zij niet de eerste klappen te verduren krijgen.

De ernst van de symptomen, die worden veroorzaakt door MTrP’s, varieert van hevige, verlammende pijn (veroorzaakt door actieve MTrP’s) tot pijnloze bewegingsbeperking en houdingsveranderingen die worden veroorzaakt door latente MtrP’s. Dat MTrP’s vaak over het hoofd gezien worden als oorzaak van deze pijnen komt door de onbekendheid ervan: de behandelend arts of fysiotherapeut is gewoonweg niet (voldoende) op de hoogte van het bestaan en de gevolgen van MTrP’s.

De kosten voor de maatschappij die ontstaan ten gevolge van het niet onderkennen van MTrP’s zijn enorm. Myofasciale hoofdpijn, schouderpijn en lage rugpijn, die chronisch worden, zijn de grootste bronnen van tijd en mankrachtverlies op de werkvloer.

Als myofasciale pijn ten gevolge van MTrP’s niet onderkend wordt, zoals de pijn die veroorzaakt wordt door MTrP’s in bijvoorbeeld de M. pectoralis, die hetzelfde aanvoelt als cardiale pijn, zullen de symptomen bovendien worden gekarakteriseerd als ‘neurotisch’, ‘psychisch’ of ‘gedragsproblematisch’. Dit voegt dan nog eens toe aan het gevoel van frustratie en twijfel van de patiënt en staat een goede diagnose en behandeling in de weg. Actieve MTrP’s zijn grotendeels verantwoordelijk voor musculo-skeletale pijnen. De kosten die hierdoor ontstaan zijn enorm en vaak onnodig (Travell & Simons, 1999).
(uit afstudeerwerkstuk 2006, Myofasciale Triggerpoints, Renee van Dijk, Alex Hoekema).